Vrijheidsbeperkende maatregelen, géén noodzakelijk kwaad. Hoe kan het beter?

Wat zijn vrijheidsbeperkende maatregelen volgens ons?

• Een gedwongen opname.

• Afzondering, fixatie en alles wat daarmee samenhangt:

  • niet naar het toilet kunnen gaan en daardoor in de eigen urine liggen;

  • niet kunnen drinken;

  • zich niet kunnen wassen;

  • niet kunnen communiceren & gebrek aan sociaal contact;

  • verplicht de eigen kleren uittrekken en/of verplicht aantrekken van een ziekenhuispyjama, –schort of nachtkleding.

• Dwangmedicatie en gedwongen sondevoeding.

• Gedwongen Electroconvulsietherapie (ECT).

• Subtiele dwang, zoals bijvoorbeeld:

  • geen behandeling krijgen indien je de afdelingsregels niet volgt;

  • niet op weekend mogen gaan omdat je onder de gewichtscurve zit of een bepaalde therapie niet wil volgen;

  • niet naar de cafetaria mogen gaan;

• Internering.

Knelpunten rond vrijheidsbeperkende maatregelen

Ervaringsdeskundige patiëntenvertegenwoordigers benoemden verscheidene knelpunten bij de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen. We sommen ze hieronder even op.

Algemene knelpunten

• Vrijheidsbeperkende maatregelen hebben een grote, negatieve impact op het welbevinden van een persoon.

• Vrijheidsbeperkende maatregelen worden te vaak toegepast.

Knelpunten rond gedwongen opnames

• De toepassing van de patiëntenrechten is niet gegarandeerd bij gedwongen opnames.

• Patiënten krijgen te weinig informatie over hun patiëntenrechten en over het verloop van de gedwongen opname.

• De gerechtelijke procedure bij gedwongen opnames is voor verbetering vatbaar.

• Het gedrag van politie- en ambulancediensten bij gedwongen opname is soms ongepast en niet helpend.

Knelpunten rond afzondering en fixatie

• Afzondering en fixatie leiden dikwijls tot desoriëntatie in tijd en ruimte.

• Er is onvoldoende communicatie voor, tijdens en na afzondering en/of fixatie.

• Fixatie en afzondering hebben niet steeds een therapeutisch effect en soms werkt dit zelfs averechts.

• De infrastructuur van afzonderingsruimtes is soms onaangepast en helpt niet bij het tot rust komen.

Knelpunten rond dwangmedicatie

• Dwangmedicatie kan leiden tot desoriëntatie, angst en bijkomende verwarring.

• Patiënten krijgen meestal geen inspraak in welk type dwangmedicatie ze krijgen.

• Soms krijgen patiënten een ‘valse keuze’: ofwel nemen ze zelf (oraal) pillen, ofwel wordt de medicatie ingespoten.

• Het weigeren van medicatie leidt dikwijls tot afzondering en fixatie, ook wanneer er geen agressie aan te pas kwam.

Aanbevelingen rond vrijheidsbeperkende maatregelen

In onze standpunttekst formuleerden we een hele lijst aanbevelingen om de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen zoveel mogelijk te vermijden. Daarnaast geven we aanbevelingen om de negatieve impact ervan zoveel mogelijk te beperken.

Wij lichten er enkele cruciale aspecten uit:

• Garandeer inspraak waar mogelijk: het is niet alles-of-niets

• Vertrek steeds vanuit respect voor de persoon, door alle betrokken diensten en personen.

• Respecteer mensen in hun patiëntenrechten, eigenwaarde, privacy e.d.

• Communicatie en informatie zijn cruciaal op verschillende momenten in het proces, en met alle betrokkenen.

• Creëer een warme, helpende omgeving: voorkom desoriëntatie en maak sociaal contact mogelijk.

• Werk preventief met crisisplannen.

• Hanteer richtlijnen voor de toepassing van dwangmaatregelen.

 Lees al onze aanbevelingen en getuigenissen in de standpunttekst!