Vlaams Patiëntenplatform
02
Feb

Opinie: Stop met stigmatisering chronisch zieken op vlak van werkgelegenheid

Het voorbije weekend barstte het debat over arbeidsongeschiktheid en arbeidsmarkt opnieuw los, naar aanleiding van de artikelenreeks van De Standaard over het aantal langdurig zieken in ons land. 459.561 mensen zijn volgens cijfers van het RIZIV langer dan één jaar arbeidsongeschikt. ‘Wie niet mee kan, valt af’ zo luidt een commentaarstuk van de redactie zelf.

Vlaams Patiëntenplatform
02
Feb

Dat professor Stijn Baert in zijn reactie beklemtoont dat er ‘heel mild tegen die groep opgetreden wordt’, veroorzaakte heel wat verontwaardiging, ook bij ons als Vlaams Patiëntenplatform, dat meer dan 115 patiëntenverenigingen in Vlaanderen verenigt en inzet op levenskwaliteit en toegankelijke zorg voor personen met een chronische ziekte.

De uitspraken van professor Baert dragen volgens ons bij tot een negatieve beeldvorming en zelfs stigmatisering van een groep mensen die er niet voor kiest om ziek te zijn, laat staan om als invalide bestempeld te worden, en die wel degelijk terug aan het werk wil.

Uit de bevragingen die we als Vlaams Patiëntenplatform doen bij onze patiëntenverenigingen blijkt steeds opnieuw dat er structurele drempels zijn voor werkhervatting na langdurige ziekte, op vlak van jobbehoud en loopbaankansen, vinden van aangepast werk, combinatie werk en ziektestatuut, impact op tegemoetkomingen en uitkeringen, tot zelfs erkenning van arbeidsongeschiktheid.

Via onze vertegenwoordiging in overlegfora zoals het Observatorium voor de Chronische Ziekten (in de schoot van RIZIV), de Commissie Diversiteit van de SERV,… kaartten we de drempels en knelpunten aan in diverse adviezen en beleidsaanbevelingen. Zo stelt het recente advies ‘Re-integratie van arbeidsongeschikten met een RIZIV-uitkering’ van de SERV-Commissie Diversiteit (25 november 2020) dat je uitval omwille van gezondheidsproblemen moet proberen te voorkomen (werkbaar werk, kwaliteit van werk) en dat er zo snel mogelijk moet ingezet worden op duurzame re-integratie, zowel bij de werknemers of werkzoekenden als bij de werkgevers, de artsen,… Eén van de aanbevelingen is een positieve benadering van de doelgroep, die de focus verlegt van een patiënt met gezondheidsproblemen naar een (potentiële) werknemer met talenten en competenties. Om deze positievere beeldvorming een duw in de rug te geven ontwikkelde het Vlaams Patiëntenplatform samen met Trefpunt Zelfhulp de toolbox ‘Hoe communiceer ik over mijn ziekte op het werk?’ , met tips voor de werknemer én de werkgever. Daarbij hoort ook een werkboek en een vorming voor patiëntenverenigingen.

Ondersteuning en beleidsmaatregelen zijn nodig. Minister Vandenbroucke wil de re-integratie in een inclusievere arbeidsmarkt versterken via de inzet van ‘disability managers’ om werkgevers en werknemers met raad en daad bij te staan. Daarnaast wil hij de evaluatie van arbeidsongeschiktheid verbeteren. Dit zijn eerste aanzetten van een positieve aanpak die nodig is. Inzetten op meer begeleiding door adviserend artsen schept kansen, hiervoor moet ook de capaciteit worden uitgebreid. En ook de rol van arbeidsartsen, huisartsen en behandelend artsen mag hierbij niet uit het oog verloren worden. Daarnaast moeten werkgevers nog beter worden geïnformeerd en gesensibiliseerd. Potentiële werknemers moeten we leren hoe ze vooral hun talenten in de kijker kunnen zetten.

Als Vlaams Patiëntenplatform leggen we in dit debat daarom graag de focus op wat mensen met een chronische ziekte wél kunnen en op de positieve signalen en beleidsinitiatieven. Dat het ‘van kwaad naar erger’ gaat met het aantal langdurig zieken, herformuleren we daarom liever als volgt: hoe kunnen we er samen voor zorgen dat meer mensen met een chronische ziekte zich niet afgeschreven hoeven te voelen en het werk kunnen behouden of hervatten?

Ilse Weeghmans